Tâm Tình Hiến Dâng 3 - RABINDRANATH TAGORE - Đỗ Khánh Hoan dịch

51

Vậy thì hát nốt bài ca cuối cùng rồi hai ta chia tay. Hãy quên đêm nay khi đêm không còn nữa. Tôi đã cố ôm ai trong vòng tay mình nhỉ? Chẳng bao giờ lại giam cầm được mộng đâu mà. Hai tay tôi hăm hở ghì chặt rỗng không vào lòng; rỗng không làm ngực tôi rát bỏng.

52

Tại sao đèn phụt tắt? Tôi lấy áo choàng ngăn gió cho đèn; đấy là lý do khiến đèn phụt tắt. Tại sao hoa úa tàn? Tôi ghì chặt hoa vào lòng với tình yêu ưu tư; đấy là lý do khiến hoa úa tàn. Tại sao suối cạn nguồn? Tôi đắp đập qua suối để lấy nước mình dùng; đấy là lý do khiến suối cạn nguồn. Tại sao dây đàn phựt đứt? Tôi cố ép một cung điệu ngoài sức dây tơ; đấy là lý do khiến dây đàn phựt đứt.

53

Sao em làm tôi xấu hổ vì ánh mắt em nhìn? Tôi không tới đây như một tên hành khất. Tôi chỉ đứng trong một giờ ngắn ngủi ở cuối sân nhà em bên ngoài hàng dậu ngăn cách khu vườn.

Sao em làm tôi xấu hổ vì ánh mắt em nhìn? Tôi chưa hái bông hồng nào trong vườn nhà em, tôi chửa ngắt trái cây nào trong vườn nhà em. Tôi chỉ khiêm nhường tạm trú dưới bóng mát vệ đường, nơi khách vãng lai xa lạ cũng có thể dừng chân. Tôi chưa hề ngắt bông hồng nào cả.

Vâng, chân tôi đã mỏi nhừ và mưa rào đang trút nước. Gió từng cơn than van trong những cành tre nghiêng ngã; mây thành cụm bay ngang bầu trời như kẻ bại vong. Chân tôi đã mọi nhừ. Tôi chẳng hiểu em nghĩ gì về tôi hay đang đứng chờ ai ngoài ngõ. Tia chớp làm loé đôi mắt em trông chờ.

Làm sao có thể biết em đã nhìn thấy tôi khi tôi đứng trong bóng tối? Tôi chẳng hiểu em nghĩ gì về tôi. Ngày tàn và mưa ngừng giây lát. Tôi từ giã bóng mát lùm cây cuối vườn nhà em và cả chỗ ngồi ngày nữa trên thảm cỏ màu xanh. Màn đêm buôn kín; thôi khép cửa lại, tôi đi đường tôi. Ngày tàn rồi.

54

Em cắp thúng vội vã đi đâu lúc này chiều muộn khi chợ tan rồi? Thiên hạ ai nấy đều về nhà, gánh gồng nặng chĩu. Mặt trăng đã hé nhìn vòm cây trong thôn làng. Tiếng vọng của người gọi thuyền sang sông vang trên mặt nước tối om lan đến tận bãi lầy xa tít, nơi bầy vịt trời đang yên giấc ngủ ngon. Em cắp thúng vội vã đi đâu khi chợ tàn rồi? Giấc ngủ đã đặt tay ngà lên mi trái đất. Nơi nơi chim chóc đều nằm im trong tổ ấm; tiếng lá tre thì thầm cũng bặt thinh. Từ đồng ruộng nông dân trở về; họ trải chiếu trên sân nằm nghỉ. Em cắp thúng vội vã đi đâu khi chợ tan rồi?

55

Anh ra đi vào giữa buổi trưa. Trên cao mặt trời hừng hực. Em đã làm xong công việc và lúc anh ra đi trên bao lơn đơn chiếc riêng một em ngồi. Gió từng cơn lách qua những cánh đồng xa ngát hương. Trong bóng râm bầy bồ câu trắng gụ liên hồi; một con ong lạc lối vào phòng em ngân nga tin tức từ những cánh đồng xa xôi. Trong hơi nóng giữa trưa thôn làng im lìm ngủ. Con đường nằm vắng lặng hoang sơ. Tiếng lá cuộn từng cơn bất chợt xào xạc rồi lại êm ru. Em đăm đăm nhìn trời xanh và dệt trên nền trời những chữ mang tên một người, một tên mình đã biết trong khi thôn làng thiếp ngủ dưới ánh trăng giữa trưa. Em bẵng quên không vấn vành tóc. Ngọn gió thẫn thờ đùa với mớ tóc xoã buông trên má. Dòng sông lững lờ trôi bên bờ cây râm mát. Những đám mây trắng lười lĩnh không buồn bay. Em bẵng quên vấn vành tóc lỏng buông. Anh ra đi vào giữa buổi trưa. Cánh đồng thở hổn hển, bụi đường nóng bốc hơi. Trong đám lá um tùm bồ câu trắng thi nhau gụ. Lúc anh ra đi trên bao lơn đơn chiếc riêng một em ngồi.

56

Cũng như bao người đàn bà bận bịu em làm công việc nội trợ âm thầm. Sao anh nỡ đẩy em ra khỏi cuộc sống của chúng mình nơi chở che mát dịu? Tình yêu thầm lặng là tình yêu thiêng liêng; trong bóng mờ trái tim ẩn kín tình yêu rực sáng như trân châu; trong ánh sáng ban ngày kỳ lạ tình yêu lại lu mờ một cách thảm thương. Phải, anh đã phá đường vào tim em, lôi ra ánh sáng tấm lòng em run rẩy và vĩnh viễn đập tan xó nhà mát dịu nơi em nương náu mối tình. Những người đàn bà khác cũng hằng như thế. Chưa một ai đã nhìn họ để tìm con người sầu kín bên trong, chính họ cũng không hiểu những nỗi lòng bí ẩn riêng tư. Thanh thản họ cười, tự nhiên họ khóc, chuyện trò, làm lụng. Hàng ngày đi lễ, làm bếp, gánh nước bên sông. Em hy vọng tình êm sẽ thoát niềm tủi hổ, tủi hổ rẩy run của những người không nơi nương tựa, nhưng anh ngoảnh mặt chẳng thèm đoái thương. Vâng, đường anh đi thênh thang trước mặt, song anh đã ngăn lối em về để em bơ vơ trần trụi trước mắt thế gian trừng trừng ngày đêm nhìn ngắm.

57

Ôi trần gian! Ta ngắt bẻ cành hoa ngươi đang nuôi sống! Ta ép hoa vào lòng, gai nhọn đâm sâu. Lúc ngày tàn, trời tối, ta thấy hoa héo úa, nhưng đau đớn còn nguyên. Ôi trần gian! Còn nhiều hoa khác sẽ đến với ngươi, với hương thơm ngào ngạt và kiêu hãnh tràn đầy! Nhưng thời gian hái hoa của ta không còn nữa. Suốt đêm tối ta chẳng có bông hồng mình thích, nhưng đau đớn còn đây.

58

Một sớm mai trong vườn đầy hoa có người thiếu nữ mù tới cho tôi vòng hoa gói kín trong chiếc lá sen. Tôi choàng hoa lên cổ, mắt ứa lệ. Tôi hôn nàng và nói: “Em mù đúng lúc những hoa này nở. Chắc em cũng chẳng rõ quà em cho tôi đẹp biết chừng nào”.

59

Ôi đàn bà, các người không phải chỉ là vật do bàn tay hóa công tạo tác, nhưng cũng còn là vật do bàn tay đàn ông tác tạo mà thành! Cả hai vẫn hằng ban cho các người vẻ đẹp ấp ủ trong tim. Thi nhân dệt cho các người một màn tơ lưới đầy hình ảnh óng vàng; họa sĩ tô điểm thân hình các người nét bất tử mới mẻ luôn luôn. Biển cả dâng ngọc báu, hầm mỏ dâng bạc vàng, vườn Xuân dâng hoa đẹp để các người điểm trang, che phủ và làm cho mình quý báu thêm lên. Ước muốn từ tim đàn ông tiết ra đã rắc vung rực rỡ tô thắm các nguời trẻ trung. Các người nửa là mộng đẹp nửa đàn bà.

60

Giữa dòng đời ồn ào, náo nhiệt, ôi Đẹp, khắc sâu vào đá xám, em đứng lặng thinh, im lìm, đơn chiếc, xa xăm. Thời gian già nua quỳ dưới chân em, đắm đuối, thì thầm: “Em yêu, hãy nói, nói với anh, tâm sự cùng anh, người em thương mến!” Song lời em đã vùi sâu vào đá xám, ôi, Đẹp Bất Động Thản Nhiên!

61

 Người em của lòng tôi, hãy bình tâm và giữ cho giây phút chia tay này êm đẹp mãi. Đừng để phút giây ấy biến thành chết chóc mà thành hoàn hảo vẹn toàn. Hãy để tình yêu tan vào ký ức và đau đớn chìm trong lời ca.

Hãy để chuyến bay ngang bầu trời kết thúc bằng đôi cánh xếp lại trong tổ ấm. Hãy để bàn tay em vuốt ve lần cuối dịu dàng như bông hoa nhẹ nở về đêm. Đừng cất bước lúc này, ôi, Cứu Cánh Diễm Kiều, hãy nói lời cuối cùng trong thầm lặng. Tôi cúi đầu, tay giơ cao đèn soi sáng bước em đi.

62

Tôi men theo lối đi âm u của mộng đẹp để kiếm tìm người yêu kiếp trước. Nhà nàng ở cuối con đường hiu quạnh. Lúc gió đêm về nhè nhẹ, con công nàng nâng niu thiêm thiếp trên cần đậu và bầy bồ câu trắng nằm trong tổ ấm im lìm. Nàng đặt cây đèn gần cổng rồi đứng trước mặt tôi. Nàng mở to đôi mắt nhìn tôi rồi thầm lặng hỏi: “Bạn lòng ơi, anh có mạnh khoẻ không?” Tôi cố sức trả lời, song chúng tôi đã đánh mất ngôn từ và quên hết. Tôi suy nghĩ và suy nghĩ; tên hai đứa chẳng hiện ra trong trí tôi. Mắt ứa lệ, nàng đưa bàn tay phải cho tôi. Tôi cầm tay nàng rồi đứng lặng im. Cây đèn bên cạnh chúng tôi lung linh trong gió đêm rồi vụt tắt.

63

Lữ khách, anh phải đi chăng? Đêm hãy còn im lìm và màn tối đang phủ nặng rừng cây. Đèn trên bao lơn nhà chúng tôi rực sáng, hoa nở thắm tươi, và những đôi mắt trẻ trung vẫn còn tỉnh táo. Đã đến giờ anh đi rồi sao? Lữ khách, anh phải đi chăng?

Chúng tôi chẳng thể buộc chân anh lại bằng vòng tay cầu khẩn. Cửa đã mở, ngựa sẵn yên cương chờ anh ngoài cổng. Nếu chúng tôi có cố ngăn bước anh đi thì cũng không có gì ngoài bài ca chia tay. Nếu có bao giờ chúng tôi cố níu chân anh lại thì cũng không có gì ngoài ánh mắt nhìn theo. Lữ khách, chúng tôi chẳng có gì để giữ anh lại, chỉ trừ nước mắt mà thôi.

Trong ánh mắt anh lửa nào hừng hực sáng? Trong máu anh cơn say nào triền miên chảy?

Thôi thúc anh tiếng gọi nào từ bóng đêm đang vọng lại? Lời chú ghê rợn nào anh đã đọc dưới trời sao để đêm tối đi vào tim anh, với lệnh truyền bí mất niêm phong âm thầm, xa lạ?

Nếu anh không mang tới các buổi gặp gỡ vui vui, nếu anh lại cần yên tĩnh, hỡi trái tim mỏi mệt, chúng tôi sẽ tắt đèn và ngừng ngay tiếng đàn đang dạo, anh ơi. Chúng tôi sẽ ngồi im lặng trong bóng đêm giữa tiếng lá cây sột soạt; mặt trăng mệt nhọc sẽ trải ánh xanh xao trên cửa sổ nơi anh đang ngồi. Ồ lữ khách, u hồn nào khắc khoải đã nhập vào anh đúng giữa đêm khuya?

64

Suốt ngày tôi ngồi chơi trên bụi đường nóng bỏng. Bây giờ đêm xuống, trời mát dịu, tôi tới gõ cửa quán trọ. Quán vắng tanh, nằm hoang tàn. Cây át-ha lãnh đạm trải rễ đói khát, ngoằn ngèo qua những vết tường nứt nẻ há hốc. Đã có ngày khách qua đường tới đây rửa đôi chân thấm mệt. Họ trải chiếu trên sân dưới ánh trăng non lờ mờ rồi nghỉ ngơi trò chuyện về những miền xa xôi. Sáng đến thức dậy họ cảm thấy sảng khoái khi chim chóc líu lo, khi những bông hoa hiền lành đứng bên vệ đường gật đầu chào đón. Nhưng lúc tôi tới đây, không có đèn thắp sáng đợi chờ. Trên tường quán, do ánh đèn thắp đêm bị bỏ quên, những vệt khói đen còn sót lại trừng trừng nhìn trông giống như những cặp mắt đui mù. Trong bụi rậm gần một ao cạn nước đom đóm lập lòe bay; cành tre vươn bóng trên lối mòn rậm cỏ. Tôi là người khách cô độc lúc ngày khép kín. Đêm trải dài trước mặt, tôi đã mệt nhừ.

65

Em lại gọi lần nữa? Đêm đã xuống từ lâu. Mệt mỏi giăng mắc quanh tôi như vòng tay tình yêu quyến rũ. Em gọi tôi, phải không em? Ôi người đẹp tàn ác, ngày dài tôi đã dâng em trọn vẹn còn đêm trường em muốn chiếm hốt nữa sao? Mọi việc tất sẽ chấm dứt ở nơi nào đó, song đêm dài cô đơn phải thuộc riêng mình. Sao em phải lên tiếng gọi để phá tan đêm tối cô liêu và bóp nát lòng tôi?

Thế đêm không có giai điệu chờ sẵn ngoài cổng để ru em vào mộng đẹp? Thế sao trời đã khép cánh im lìm thôi không xuất hiện trên đỉnh tháp vô tình nơi em đang đứng? Thế hoa trong vườn nhà em không còn rũ cành chết nhẹ nhàng trên mặt đất nữa ư? Sao phải gọi tôi, hỡi người em da diết? Thôi cứ để mắt buồn của tình yêu ngóng chờ và nhỏ lệ, để đèn tỏa sáng trong căn nhà quạnh hiu, để thuyền đưa công nhân mỏi mệt về nhà. Tôi bỏ lại sau mình mộng đẹp, hối hả chạy theo tiếng em đang réo gọi.

66

Tóc kết thành lọn, mình dính đầy bùn, làn da xạm nắng, người gầy đét như một cái bóng, môi mím chặt như cửa tâm hồn khép kín, mắt nẩy lửa hệt đom đóm lập loè bay tìm tình nhân, gã điên lang thang tìm kiếm hòn đá thử vàng. Trước mặt gã biển xanh mênh mông gầm thét. Sóng bạc đầu huyên thuyên trò chuyện về những kho tàng chôn giấu, giễu nhạo kẻ xuẩn ngu không hiểu ý nghĩa lời sóng nói. Có lẽ lúc này gã đang tuyệt vọng. Dẫu vậy, chẳng chịu bó tay, vì đối với gã cuộc kiếm tìm đã trở thành lẽ sống. Cũng như biển cả mãi mãi vươn tay lên bầu trời tìm cái không thể với tới Cũng như các vì sao xoay vần tìm kiếm mục tiêu chẳng bao giờ tới được. Dẫu thế, trên bờ hoang lạnh, gã điên, tóc hung vàng bụi bám, vẫn thơ thẩn tìm hòn đá thử vàng.

Một hôm có em nhỏ từ làng ra hỏi: “Ông ơi, đi về đâu mà bụng đeo dây chuỗi vàng nặng thế?” Gã điên bàng hoàng – chuỗi gã đeo trước kia là sắt bây giờ lại biến thành vàng thực sự. Chẳng phải rằng mơ; tuy nhiên gã không biết dây chuỗi biến dạng lúc nào. Gã nắm tay đập trán lia lịa – dây chuỗi biến thành báu vật ở chỗ nào, ừ ở chỗ nào mà gã không hay? Gã có thói quen lượm nhặt cuội sỏi, vuốt ve dây chuỗi và ném cuội sỏi ra xa mà chẳng thèm nhìn theo xem chúng thay đổi thế nào. Cứ thế gã điên tìm thấy rồi lại vất đi hòn đá thử vàng. Mặt trời đang chìm sâu ở phương tây, bầu trời vàng ửng. Gã điên lê gót trở lại kiếm tìm lần nữa báu vật không còn, sức kiệt quệ, thân lom khom, tâm hồn lấm bụi tựa cây cao bật rễ đổ kềnh.

67

Dù chiều xuống dần chầm chậm ra hiệu cho mọi lời ca bặt tiếng. Dù bạn bè mi đã ngon giấc trọng tổ ấm và mi đã mệt nhoài. Dù hãi hùng đang bao trùm đêm tối và bầu trời mây phủ kín bưng. Song, chim, chim của ta ơi, lắng nghe lời ta nói, đừng vội khép cánh ngừng bay chim nhé. Đó không phải là vẻ âm u của lá rừng; đó là sóng biển dâng cao như con rắn đen ngòm; đó không phải là vũ điệu của hoa nhài phảng phất; đó là bọt biển bay tung.

Ờ mà biển xanh ngập nắng ở phương nào nhỉ? Ờ mà tổ ấm của mi ở nơi nào nhỉ? Chim, chim của ta ơi, lắng nghe lời ta nói, đừng vội khép cánh ngừng bay chim nhé. Đêm quạnh hiu trải dài trước hướng mi đi; bình minh còn ngon giấc sau đồi cây rợp bóng. Sao trên cao nín thở đếm thời gian; trăng ẻo lả bơi trong đêm chìm lặng. Chim, chim của ta ơi, lắng nghe lời ta nói, đừng vội khép cánh ngừng bay chim nhé. Mi không nuôi hy vọng, không bận lo âu. Mi không kêu la, thì thầm, than van. Mi không nhà, không giường để nghỉ. Mi chỉ có đôi cánh riêng tư và bầu trời bao la. Chim, chim của ta ơi, lắng nghe lời ta nói, đừng vội khép cánh ngừng bay chim nhé.

68

Chẳng ai sống đời đời kiếp kiếp, chẳng cái gì vĩnh viễn không phai. Này, người anh em, nhớ kỹ điều đó và vui lên mà sống. Đời ta đang sống đâu phải gánh nặng duy nhất từ xưa để lại; đường ta đang đi đâu phải cuộc hành trình đơn độc dài vô tận, vô cùng. Một thi nhân riêng mình chẳng phải viết bài ca trường cửu. Hoa nở rồi tàn; nhưng ai đó đã cài hoa lên áo cũng chẳng cần khóc thương hoa mãi mãi bao giờ. Này, người anh em, nhớ kỹ điều đó và vui lên mà sống. Một ngưng nghỉ vẹn trọn tất nhiên phải tới để dệt tuyệt hảo thành âm giai. Cuộc đời rủ xuống lúc hoàng hôn rủ xuống để chìm sâu vào bóng chiều vàng ửng. Phải gọi tình yêu đang đi lang thang trở lại để uống cạn sầu bi và phải đưa tình yêu lên trời ngập đầy nước mắt. Này, người anh em, nhớ kỹ điều đó và vui lên mà sống. Ta vội vã hái hoa vì sợ gió lướt qua tàn phá. Máu ta rạo rực, mắt ta sáng ngời khi đón nhận những nụ hôn âu yếm, những nụ hôn sẽ tàn phai nếu ta chậm trễ. Đời ta hăm hở, ước vọng thiết tha, vì thời gian sẽ điểm giờ vĩnh biệt. Này, người anh em, nhớ kỹ điều đó và vui lên mà sống. Ta chẳng đủ thời gian để nắm chặt trong tay một vật, bóp nát rồi vứt vào cát bụi. Giờ khắc đi mau vun vút, giấu bên trong áo mặc biết bao mộng lành. Đời ta ngắn ngủi, chỉ có vài ngày dành cho yêu thương! Nếu sinh ra để lao khổ, để nhọc nhằn đời sẽ dài vô tận. Này, người anh em, nhớ kỹ điều đó và vui lên mà sống.

Đối với ta đẹp rất dịu hiền, vì lẽ đẹp đang cùng ta khiêu vũ theo nhịp điệu trôi chảy vội vàng. Đối với ta tri thức là quý báu, vì lẽ không bao giờ ta có đủ thời gian nắm thâu tất cả. Mọi việc đã được hoàn tất và an bài ở trên Trời vĩnh cửu. Nhưng chết chóc đã giữ cho hoa ảo mộng của trần gian vĩnh viễn mát tươi. Này, người anh em, nhớ kỹ điều đó và vui lên mà sống.

69

Tôi đuổi theo con hươu rừng vàng lông. Có thể các bạn sẽ mỉm cười, nhưng tôi cứ đuổi theo ảo ảnh, ảo ảnh tuột thoát tầm tay. Tôi băng qua đồi cao, qua thung lũng và lang thang trong miền đất không tên, vì lẽ tôi đang săn đuổi con hươu rừng vàng lông. Các bạn đi chợ mua mua sắm sắm rồi lại về nhà với bao phẩm vật, song tôi chẳng hiểu lúc nào và ở đâu sức quyến rũ của gió không nhà đã xâm nhập vào tôi. Lòng không hề ưu tư; tôi đã bỏ lại thật xa đằng sau tất cả những gì mình có. Tôi băng qua đồi cao, qua thung lũng và lang thang trong miền đất không tên, vì lẽ tôi đang săn đuổi con hươu rừng vàng lông.

70

Tôi nhớ một ngày khi còn thơ ấu đi thả thuyền giấy trong lạch nước. Ngày đó tháng bảy mưa sụt sùi; chỉ có một mình, song tôi sung sướng với trò chơi. Tôi thả chiếc thuyền giấy bồng bềnh trên lạch nước. Bỗng dưng, mây phong ba kéo kín bầu trời; gió thổi mạnh từng cơn rồi mưa đổ ào như thác lũ. Nhiều lằn nước đục ngầu tràn tới làm suối dâng cao và nhận chìm con thuyền tôi thả. Chua xót, tôi thầm nghĩ phong ba đến với ý định tàn ác chống lại và chỉ nhằm hủy diệt hạnh phúc của riêng tôi. Ngày tháng bảy u ám hôm nay dài ghê gớm. Tôi vẫn hằng ngẫm suy về những trò chơi trong cuộc đời mà mình là kẻ thiệt thua. Đang than trách số phận bao phen trêu cợt đọa đầy, bỗng dưng tôi chợt nhớ con thuyền giấy đã chìm trong lạch nước.

71

 Ngày chưa hết, chợ chưa tan; chợ họp bên sông. Tôi lo sợ vì đã phí phạm thì giờ cùng đồng tiền cuối cùng mình có. Nhưng không, người anh em tôi ơi, tôi vẫn còn vài thứ chưa tiêu đến. Số mệnh chưa hề gạt lường làm tôi mất cả. Việc mua bán xong xuôi, tiền trả đầy đủ. Bây giờ là lúc về nhà. Này, ông gác cổng, ông có đòi tiền mãi lộ hay không? Đừng có sợ, tôi vẫn còn vài thứ chưa tiêu đến. Số mệnh chưa hề gạt lường làm tôi mất cả. Gió lắng dịu đe dọa cơn giông sắp tới. Phương tây mây xuống thấp báo hiệu trận phong ba. Mặt nước nằm im chờ gió. Tôi vội vã qua sông trước khi màn đêm buông phủ.

Này, bác lái đò, bác có lấy tiền quá giang không hở? Vâng, người anh em tôi hỡi, tôi vẫn còn vài thứ chưa tiêu đến. Số mệnh chưa hề gạt lường làm tôi mất cả. Bên vệ đường dưới bóng cây cao có người hành khất ngồi một mình. Than ôi! Lão nhìn thẳng mặt tôi với niềm hy vọng mong manh. Lão tưởng tôi giàu có nhờ lợi tức bán buôn trong ngày! Vâng, người anh em tôi hỡi, tôi vẫn còn vài thứ chưa tiêu đến. Số mệnh chưa hề gạt lường làm tôi mất cả. Đêm vào sâu, đường vắng tanh. Đom đóm lập loè trong lá cây. Anh là ai đang bước theo tôi âm thầm, lén lút? Vâng, tôi biết anh đang định đoạt cướp những gì tôi có. Tôi sẽ không để anh thất vọng đâu má Vì lẽ tôi vẫn còn vài thứ chưa tiêu đến. Số mệnh chưa hề gạt lường làm tôi mất cả.

Tôi về nhà lúc nửa đêm, không còn gì trong tay. Em đang đứng chờ trước cổng nhà tôi, mắt lo âu, thao thức, âm thầm. Như con chim nhỏ bẽn lẽn, rụt rè, em sà vào lòng tôi với tình yêu sôi nổi. Vâng, thưa Thượng Đế, tôi vẫn còn nhiều thứ chưa tiêu đến. Số mệnh chưa hề gạt lường làm tôi mất cả.

72

Sau nhiều ngày cực nhọc tôi dựng được một miếu thờ, không cửa ra vào hay cửa sổ; tường xây bằng những phiến đá khổng lồ. Tôi lãng quên tất cả, tôi tránh mặt mọi người. Lòng sảng khoái, tôi say mê ngắm hình bức tượng chính tay mình đặt lên bàn thờ. Bên trong lúc nào cũng tối om, nhưng có đèn dầu ngát hương tỏa sáng.

Những cuộn khói hương trầm vươn lên không biết mỏi quyện chặt tim tôi. Thức trắng đêm, tôi khắc vào tường nhiều hình thù kỳ dị với đường nét quái đản, ngoằn ngoèo – những con ngựa có cánh bay, những bông hoa hình mặt người, những đàn bà có tay chân như mình rắn. Bốn bề kín mít, không một lối nào để lọt vào trong tiếng chim chóc líu lo, tiếng lá cây thì thầm hoặc tiếng ồn ào của thôn làng bận rộn. Am thanh duy nhất vang lên trong vòm miếu âm u là âm hưởng lời tôi cầu nguyện.

Tâm trí tôi sáng suốt và lặng trầm như ngọn lửa nhọn hoắt, giác quan tôi ngất ngây trong khoái cảm tràn trề. Tôi chẳng rõ thời gian trôi qua như thế nào mãi đến lúc sấm sét đánh trúng ngôi miếu và một nỗi đau đớn xuyên mạnh nhói tim. Ngọn đèn trông xanh xao, tủi thẹn; nét khắc trên tường, như những chuỗi mộng, trố mắt nhìn vô nghĩa vào ánh đèn khi chúng định núp kín mình đi. Ngước nhìn hình ảnh trên bàn thờ, tôi thấy hình ảnh mỉm cười sinh động dưới bàn tay Thượng Đế thắm tình vuốt ve. Đêm tối tôi giam cầm bên trong đã tỏa rộng cánh bay rồi biến mất.

73

Hỡi Mẹ Đất kiên nhẫn, âm u, kho tàng phong phú, vô tận không phải là của mẹ. Mẹ lao khổ để nuôi đàn con nhỏ dại, nhưng chẳng bao giờ thực phẩm có thừa. Nguồn hoan lạc mẹ dành cho chúng con chẳng bao giờ trọn vẹn. Đồ chơi mẹ làm cho chúng con chẳng bao giờ bền lâu. Mẹ không thể thỏa mãn mọi mong muốn chúng con hoài vọng, nhưng lẽ nào chỉ vì thế con nỡ từ bỏ mẹ mến yêu? Dưới mắt con, nụ cười của mẹ đượm ánh khổ đau lại rất dịu hiền. Trong tim con, tình yêu của mẹ không biết thừa đầy lại rất thắm nồng. Bằng sữa mình, mẹ cho chúng con nguồn sống, nhưng không làm chúng con bất tử lưu danh. Lý do ấy khiến mắt mẹ luôn luôn thao thức, u sầu. Đã bao năm qua mẹ kiến tạo bằng màu sắc, bằng âm thanh, vậy mà thiên đường của mẹ vẫn chưa hoàn tất, trừ nét buồn riêng thiên đường ấy gợi lên. Trên vẻ đẹp muôn màu do tay mẹ sáng tạo con vẫn thấy màn lệ phủ trùm. Con sẽ rót lời con ca vào trái tim câm nín của mẹ. Con sẽ pha tình yêu trong con vào tình yêu của mẹ. Con sẽ lao động để phụng thờ mẹ mến yêu. Con đã nhìn thấy khuôn mặt dịu hiền và yêu bụi đất tóc tang phủ trên mình mẹ, Mẹ Đất của con.

74

Trong thính đường vũ trụ bao la lá cỏ đơn thuần nằm với ánh mặt trời và các vì sao khuya trên cùng tấm thảm. Bài ca của tôi cũng nằm cùng lá cỏ, ánh dương và sao đêm trong lòng vũ trụ ngập tràn giai điệu từ rừng thẳm và mây cao.

Nhưng, hỡi các người giàu có, các người chẳng đóng góp được gì vào vẻ rực rỡ đơn thuần của ánh dương vàng tươi và ánh trăng trầm tư chín ửng. Nguồn vui của bầu trời bao la không vãi trên lá cỏ. Khi sự chết xuất hiện, lá cỏ phai sắc, ú héo rồi nát mục biến thành cát bụi.

75

Nửa đêm một người rắp tâm làm ẩn sĩ nói lớn: “Bây giờ là lúc phải từ giã gia đình đi tìm Thượng Đế. Ừ nhỉ, ai đã giam ta trong ảo tưởng trần gian dài lâu đến thế?”

Thượng Đế thì thầm: “Ta chứ còn ai”, nhưng ẩn sĩ không nghe thấy. Vợ anh đang ngủ êm đềm; nàng nằm một phía giường, ôm con nhỏ bên ngực. Ẩn sĩ nói: “Các người là ai mà làm ta lẫn lầm dài lâu đến thế?” Tiếng nói lại vang lên: “Họ là Thượng Đế”, nhưng ẩn sĩ không nghe thấy.

Đứa nhỏ oe khóc trong mơ rồi rúc đầu vào ngực mẹ. Thượng Đế phán: “Này, tên khùng dại, đừng bỏ gia đình”, nhưng ẩn sĩ không nghe thấy. Thượng Đế thở dài, than vãn: “Tại sao tôi bộc của ta lại phải lang thang tìm kiếm chính ta; tôi bộc, người chối bỏ ta chăng”

76

Chợ họp trước miếu thờ. Trời mưa từ sáng sớm, màn đêm đang dần buông. Tươi sáng hơn nguồn hân hoan trên nét mặt mọi người trong chợ là nụ cười tươi tắn trên khuôn mặt một thiếu nữ – em lấy một hào mua chiếc còi làm bằng lá kè để thổi. Tiếng còi vui tươi, lanh lảnh bồng bềnh lướt trên tất cả tiếng cười cùng tiếng động. Người người lũ lượt chen nhau đổ đến xem. Đường đi lầy lội, dòng sông dâng tràn, cánh đồng ngập sũng dưới mưa tầm tã. Lớn lao hơn nỗi ưu tư của mọi người trong chợ là nỗi ưu phiền của một thiếu niên – em không có một hào mua cây gậy sơn màu để nghịch. Cặp mắt thèm thuồng, em nhìn cửa hiệu khiến cả chợ mủi lòng thương.

77

Hai vợ chồng công nhân từ làng quê miền tây tới đang lúi húi đào đất làm gạch đưa vào lò nung. Đứa gái nhỏ con họ ra bến thuyền bên sông; em ngồi đó luôn tay cọ rửa chậu hoa và xoong chảo. Thằng em trai - đầu nhẵn thin, mình trần truồng, tay chân lấm bùn – lẽo đẽo theo sau và kiên nhẫn ngồi chờ trên bờ sông cao theo lời chị dặn. Em gái nhỏ trở về nhà đầu đội bình đầy dắp, tay phải ẵm em thơ, tay trái mang lọ hoa bằng đồng bóng loáng; em là tên tôi bộc tí hon của mẹ, nét mặt đăm chiêu vì công việc bề bộn trong nhà.

Một hôm, tôi nom thấy thằng bé trần truồng ngồi hai chân ruỗi thẳng. Chị bé ngồi dưới sông cọ rửa bình đựng nước dính đầy bùn, xoay đi xoay lại. Gần đó một con cừu non, lông tơ mềm mại, đang gậm cỏ bên bờ sông, con cừu tới gần chỗ bé rồi bất chợt kêu lớn be be. Bé giật mình khóc thét. Chị bé dừng tay rửa lọ vội vã chạy lên. Một tay bồng em trai, một tay ôm cừu non, âu yếm hôn đều thằng nhỏ rồi con vật; chị bé thắt chặt cả hai, hậu duệ loài người và loài vật, trong vòng dây yêu thương.

78

Trời vào tháng năm. Buổi trưa ngột ngạt dường như dài vô cùng. Mặt đất cằn khô nằm há hốc thèm nước dưới ánh nắng đốt thiêu. Bất chợt tôi nghe thấy tiếng gọi “Lại đây cưng” vọng từ bờ sông lại. Gấp cuốn sách đang đọc, mở cửa sổ nhìn ra, tôi thấy một con trâu to lớn, mình lấm đầy bùn đứng nấp gần bờ sông, hai mắt thanh thản, kiên nhẫn ngóng chờ, và một thiếu niên, dầm chân dưới nước, gọi trâu xuống tắm dưới giòng. Tôi mỉm cười thích thú, một cảm giác dêm dịu nhẹ lướt trong lòng.

79

Tôi thường tự hỏi giữa loài người và loài vật – có trái tim mà không biết nói – biên giới phân cách nằm ẩn nơi nào? Qua thiên đường sơ khai nào, vào một buổi sáng xa xôi, khi trời đất mới tạo dựng, tâm hồn người và vật đã kiếm lối đi đơn thuần để giao tiếp cùng nhau? Những dấu vết ấy, dấu vết lằn ranh bất biến giữa người với vật vẫn chưa bị xóa nhòa, tuy liên hệ giữa hai bên từ lâu đã rơi vào quên lãng. Tuy nhiên, bỗng dưng, qua vài giai điệu không lời, ký ức lờ mờ thức dậy; vật nhìn mặt người dịu dàng tin tưởng và người nhìn mắt vật thân mến hân hoan. Dường như đôi bạn, mặt nạ che kín, khi gặp lại mơ hồ nhận ra nhau qua lớp giả trang bao phủ bên ngoài.

80

Ôi, giai nhân, với ánh mắt, em có thể thu hết lời ca phong phú trên cung đàn thi sĩ.

Nhưng em đã không để tai lắng nghe lời thi nhân ca tụng, vì thế tôi đến đây mang theo lời mình ca tụng riêng em. Em có thể bắt những mái đầu kiêu ngạo nhất trần gian khom cúi dưới chân mình. Nhưng em đã chọn lựa để tôn thờ những người em yêu, những người không tên không tuổi, vì thế tôi đến đây dâng em lòng kính ngưỡng tôn thờ. Dưới sự vuốt ve của đôi tay tuyệt hảo, em sẽ đem cho vẻ huy hoàng vương giả thêm nhiều nét vinh quang. Nhưng em đã dùng đôi tay quét bụi, lau sạch căn nhà, căn nhà đơn sơ, vì thế tôi cảm thấy thán phục, bàng hoàng.

81

Ôi Thần Chết, Thần Chết của ta, sao yếu ớt đến thế tiếng mi vào tai ta thì thầm? Đêm về khi loài hoa rũ cánh, khi mục súc về chuồng, mi lén lút tới bên ta nói những lời ta không hiểu nổi. Phải chăng đó là phương cách mi quyến rũ rồi chiến thắng riêng ta, bằng chất ma tuý của những nụ hôn giá lạnh, bằng tiếng thều thào ngái ngủ, hở Thần Chết, Thần Chết của ta. Thế khi chúng mình cười nhau không có gì ư lễ nghĩ trang trọng? Thế mi không kết vòng hoa lên mái tóc hung hung cuốn thành lọn hay sao? Không có ai mang cờ hiệu của mi dẫn lối đưa đường, và đêm tối không vì đuốc lửa đỏ loè mà sáng rực hay sao, hở Thần Chết, Thần Chết của ta. Hãy đến với ta cùng tiếng tù và mi thổi. Hãy đến vào lúc đêm khuya thao thức, mi ơi. Và khoác cho ta tấm áo màu đỏ sẫm. Rồi nắm chặt tay ta mà dẫn ta đi. Để xe chờ ta sẵn sàng ngoài cổng, mặc bầy ngựa đang hí giục nóng lòng. Hãy vén màn che mặt, nhìn thẳng mặt ta đang kiêu hãnh, Thần Chết ạ, Thần Chết của ta.

82

Đêm nay tân giai nhân và tôi sẽ chơi trò chơi chết chóc. Trời đêm tối thui, mây cao bảng lảng, sóng biển đang gầm thét điên cuồng. Chúng tôi rời giường mộng, mở tung cửa, bước ra ngoài. Chúng tôi ngồi trên cái đu, gió phong ba thổi đằng sau điên dại. Người yêu của tôi giậc mình sợ hãi và thích thú, nàng run rẩy rồi ngả vào lòng tôi. Đã từ lâu tôi hằng âu yếm, hầu hạ nàng.

Đã từ lâu tôi hằng âu yếm, hầu hạ nàng. Tôi trải hoa làm giường nàng ngủ, tôi khép cửa lại ngăn ánh sáng thô kệch khỏi lọt vào làm chói mắt nàng. Tôi âu yếm hôn lên môi và dịu dàng thì thầm bên tai cho đến khi nàng gần như ngất xỉu, đẫn đờ. Nàng chìm vào màn sương mênh mông của lạc thú ngất ngây. Nàng bất động khi tôi ve vuốt; lời tôi ca cũng chẳng thể làm nàng tỉnh dậy. Đêm nay từ miền hoang vu phong ba cất tiếng gọi. Tân giai nhân của tôi run rẩy; nàng đứng dậy, nắm tay tôi rồi bước ra ngoài. Tóc tung bay trong gió, màn che mặt phất phơ, vòng hoa trên ngực rung rinh. Chết đã đẩy mạnh nàng vào cuộc sống. Tân giai nhân và tôi nhìn nhau, mặt gần mặt, tim gần tim.

83

Nàng sống trên sườn đồi, cạnh ruộng lúa ngô, bên dòng suối nhỏ; suối chảy vào khe lạch reo cười qua bóng cây cổ thụ âm u. Những người đàn bà thường mang thùng ra đó gánh nước, và khách qua đường cũng hay ngừng ở đấy ngơi nghỉ chuyện trò. Hàng ngày nàng làm việc và thả hồn mơ theo tiếng suối róc rách. Một chiều có người khách lạ, tóc xoắn quăn như rắn nằm ngủ, từ đỉnh núi phủ đầy mây đi xuống. Chúng tôi ngạc nhiên hỏi: “Ông là ai?” Người đó không trả lời, nhưng ngồi xuống bên dòng suối rạt rào tuôn nước, rồi im lặng ngắm ngôi lều tranh của nàng. Tim chúng tôi run lên sợ sệt; chúng tôi trở về nhà khi màn đêm từ từ buông.

Sáng hôm sau, lúc ra suối gánh nước gần đám cây bá hương, những người đàn bà thấy cửa nhà nàng mở toang. Tuy nhiên, họ không nghe thấy tiếng nàng nói và cũng chẳng thấy khuôn mặt hớn hở của nàng đâu cả. Chiếc thùng nước rỗng không nằm trỏng trơ trên nền nhà, ngọn đèn trong xó đã cháy cạn dần. Chẳng ai rõ nàng đã trốn đi phương nào, trước lúc bình minh – và người khách lạ cũng đi rồi. Vào tháng năm, mặt trời nắng gắt, tuyết tan thành nước. Chúng tôi ngồi bên suối, buồn rầu, nức nở, rồi thầm hỏi nhau: “Nơi nàng tới có suối hay không để nàng gánh nước trong những ngày nóng nực cạn khô này? Phía bên kia lớp đồi, nơi chúng mình đang sống, có ruộng đất gì chăng?”

Một đêm hé gió từ phương nam thổi về. Tôi ngồi trong căn phòng bỏ hoang của nàng, trong đó cây đèn đứng buồn thiu không lửa cháy.

Bỗng dưng, từ phía trước mặt tôi dẫy đồi biến mất, như những màn che kéo sang một bên. “Ừ, đúng rồi, nàng đang tới. Thế nào, em có mạnh khoẻ và hạnh phúc hay không? Nhưng, dưới bầu trời bao la này, em đã náu thân ở nơi nào vậy? Hỡi ôi! Suối của chúng ta lại không ở đây để cho em đỡ khát.” Nàng nói: “Ở đây cũng dưới cùng một bầu trời. Khác chăng là không có đồi xanh bao quanh; ở đây cũng cùng con suối chảy thành dòng sông, cũng cùng mặt đất trải rộng thành đồng bằng”. Tôi thở dài: “Ở đây có tất cả, chỉ trừ đôi ta”. Nàng mỉm cười buồn bã, rồi tiếp lời: “Anh ở trong tim em”. Tôi choáng tỉnh, rồi chợt nghe tiếng suối thì thầm, và tiếng lá bá hương đêm khuya sột soạt.

84

Bóng mây thu lướt trên đồng lúa vàng xanh, mặt trời theo sau vun vút đuổi bắt. Ong quên hút mật, say nhừ ánh dương, ngẩn ngơ bay bay lượn lượn. Trên gò đất giữa dòng sông đàn vịt thi nhau cất tiếng kêu bâng quơ. Này, anh em ơi, sáng nay đừng ai về nhà nhé, đừng ai đi làm nhá, nghe chưa. Chúng mình sẽ bắt giữ trời xanh bằng phong ba và cướp phá không gian khi cùng nhau ùa chạy. T iếng cười bồng bềnh trôi trong khoảng không như bọt sóng dập dờn trên mặt nước tràn mênh mông. Này, anh em ơi, ta hãy tiêu hoang sáng nay bằng những bài ca vu vơ, tầm phào, nghe chưa.

85

Bạn đọc, bạn là ai, người trăm năm về sau, đang đọc thơ tôi? Tôi chẳng thể gửi đến bạn bông hoa duy nhất trong sắc Xuân tràn đầy, ánh vàng độc nhất từ lớp mây đằng kia. Xin hãy mở toang cửa, nhìn ra bốn phương trời. Và thu nhặt ngay trong vườn nhà mình hoa nở rộ những kỷ niệm ngát hương của bông hoa trăm năm về trước đã tàn phai. T im dạt dào nguồn vui, có thể bạn sẽ cảm thấy hân hoan, niềm hân hoan sinh thú ca vang một sớm mùa Xuân gửi qua trăm năm tiếng nói yêu đời.